زردی پوست که در اصطلاح یرقان یا ایکتروس نیز نامیده می‌شود، به دلیل اختلال بالا رفتن بیلی‌روبین شیمیایی در خون به وجود می‌آید. زردی یک بیماری نیست، اما می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های خطرناک باشد. در ادامه این مقاله از مجله آچاره درباره علت بروز زردی و شیوه‌های درمان زردی پوست در بزرگسالان و نوزادان صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
زردی پوست در بزرگسالان
بیلی‌روبین یک ماده زرد رنگ زائد است که در اثر خارج شدن آهن از خون، در جریان خون باقی می‌ماند. هنگامی که بیلی‌روبین به کبد می‌رسد با مواد شیمیایی دیگری متصل می‌شود و ماده‌ای به نام بیلی کونژوگه را تشکیل می‌دهد. این ماده از طریق صفرا از بدن عبور می‌کند و به مدفوع رنگ قهواه‌ای می‌دهد. اگر مقدار بیلی‌روبین زیاد باشد باعث نشت به بافت‌های اطراف و زردی پوست و چشم‌ها می‌شود.
چه بیماری‌هایی باعث بروز زردی در بزرگسالان می‌شود؟
به طورکلی بیماری‌های زمینه‌ای که باعث بروز زردی در بدن می‌شوند به 3 دسته تقسیم می‌شوند.
بیشتر بخوانید راه‌های افزایش حجم مو
پیش از کبد
با تخریب گلبول‌های قرمز باعث تولید بیش از حد بیلی‌روبین در جریان خون می‌شود که شامل موارد زیر است:
- تالاسمی
- مالاریا
- اسپرهسیتوز ارثی
- اختلالات سیستم ایمنی بدن
- کمبود آنزیم گلوکوز
علت زردی در مرحله کبدی
نابهنجاری متابولیسم که توانایی دفع بیلی‌روبین از صفرا را مختل می‌کند که این دسته از بیماری‌ها را در بر می‌گیرد:
- سرطان کبد
- هپاتیت حاد
- سندرم گیلبرت
- سیروز کبدی
- سندرم کریگلر
علل پس از کبدی
از ترشح و دفع بیلی روبین از کبد به روده جلوگیری می‌کند. عواملی که باعث رزدی بعد از کبد می‌شوند:
- انگل‌ها
- کلانژیت
- پانکراتیک
- سنگ‌های کیسه صفرا
گاهی عواملی مانند واکسینه نشدن در برابر هپاتیت یا فعالیت جنسی پر خطر نیز موجب بروز بیماری زردی می‌شود.
بیشتر بخوانید اثر خوابیدن با موهای خیس یا بافتن آنها چیست؟
مهم‌ترین نشانه‌های زردی در بزرگسالان
- زرد شدن پوست صورت و سفیدی چشم‌ها به همراه خارش مداوم
- ادرار تیره رنگ
- مدفوع کم رنگ
- خستگی
- کاهش وزن
- تب
- استفراغ
درمان زردی پوست در بزرگسالان
در وهله اول تشخیص و تعیین نوع درمان زردی پوست به ارزیابی پزشک نیاز دارد. معمولا آزمایش‌های اولیه که پزشکان توصیه می‌کنند به شرح زیر هستند:
- آزمایشات بیلی روبین
- شمارش کامل خون
- آزمایشات هپاتیت A,B,C
در صورت نیاز تصویربرداری از کیسه صفرا و لوزالمعده و نمونه‌برداری از کبد نیز صورت می‌گیرد. برای زردی ناشی از هپاتیت دارو‌های ضد ویروسی تجویز می‌شود و زردی ناشی از انسداد با جراحی درمان می‌شود و زردی ناشی از دارو با تعویض دارو و جایگزین کردن یک داروی جدید صورت می‌گیرد. در مواردی که سرطان منجر به زردی می‌شود نیازمند به مشورت با آنکولوژیست می‌باشد و درمان زردی پوست بسته به نوع سرطان متفاوت خواهد بود.
پیشگیری از زردی پوست
از آنجایی زردی پوست به طور مستقیم به کبد مرتبط می‌شود، لازم است که با عدم مصرف الکل، ورزش و داشتن رژیم غذایی صحیح و مدیریت کلسترل خود، از این عضو مهم بدن خود مراقبت کنید.
عوارض این مشکل در بزرگسالان
افراد مبتلا به زردی ممکن است با خارش، بی‌خوابی، به هم ریختگی وضعیت روانی و حتی افکار خودکشی روبه رو شوند. بیمار گاهی با خونریزی‌های کنترل نشده نیز روبه رو می‌شود که به دلیل فقدان ویتامین‌های مورد نیاز برای لخته شدن خون است.
کمبود چه ویتامینی باعث زردی پوست می‌شود؟
کمبود ویتامینB12 منجر به تخریب سلول‌های قرمز و آزاد شدن رنگدانه‌های بیلی‌روبین می‌شود. از علائم کمبود ویتامین B12 زردی پوست، خستگی، تنگی نفس، اسهال و سرگیجه می‌باشد. این ویتامین را می‌توان از گوشت، لبنیات و مکمل‌های غذایی دریافت کرد.
زردی پوست در نوزادان
زردی پوست در نوزادان نیز مانند بزرگسالان به علت تخریب گلبول‌های قرمز و بالا رفتن بیلی‌روبین ایجاد می‌شود. عواملی که باعث بروز زردی پوست در نوزادان می‌شود:
- نوزادانی که زودتر از وقت موعود به دنیا می‌آیند.
- نوزادانی که تغذیه صحیح ندارند.
- وجود آنزیم عفونت
- اختلالات کبدی در نوزاد
نشانه‌های زردی در نوزادان
- پوست بدن نوزاد به رنگ زرد دیده می‌شود.
- سفیدی چشم نوزاد به رنگ زرد است.
- نوزاد گریه‌های بلندی دارد.
- نوزاد افزایش وزن ندارد و به سختی تغذیه می‌کند.
- بیدار شدن برای نوزاد دشوار است.
درمان زردی پوست نوزادان
نور درمانی
این روش که فتوتراپی نیز نامیده می‌شود، یک روش غیر تهاجمی است که اشعه‌های نور برای کاهش بیلی روبین نوزاد، به بدن اوتابیده می‌شود. با استفاده از این روش بیلی روبین ذخیره شده از سیستم گردش خون نوزاد خارج می‌شود. این روش کاملا امن برای درمان زردی پوست است زیرا هیچ عوارض جانبی برای نوزاد ندارد. زمان جلسات حدود 30 دقیقه می‌باشد و حدود 8 جلسه است.
نور خورشید
در صورتی که نوزاد به فتوتراپی نیاز نداشته باشد، قرار دادن او در نور خورشید یکی از روش‌های بسیار تاثیر است. البته توجه داشته باشید که نوزاد را در معرض مستقیم نور خورشید قرار ندهید چون ممکن است دچار آفتاب سوختگی بشود.
آب جوانه گندم
مصرف آب جوانه گندم باعث دفع سموم بدن نوزاد می‌شود. از آنجایی که نوزاد از شیر مادر تغذیه می‌کند، مادر خودش باید آب جوانه گندم را مصرف کند تا به بدن نوزاد برسد.
شیر دهی مداوم
شیر دهی مداوم نوزاد، باعث کمک به شسته شدن بیلی روبین، کارکرد کبد و رساندن آب کافی به بدن نوزاد می‌شود. البته در بعضی نوزادان شیردهی موجب تشدید زردی می‌شود که در این شرایط شیردهی باید متوقف شود و کودک با شیر خشک تغذیه شود.
بیشتر بخوانید تشخیص و درمان‌های ریزش مو
عوارض این مشکل در نوزادان
شدت بالای زردی در نوزاد، در صورت عدم درمان منجر به عوارض زیر می‌شود
- تب
- قوس پشت در گردن و بدن
- فلج مغزی
- از دست دادن شنوایی
- رشد نادرست مینای دندان
- خیره شدن به سمت بالا
نتیجه‌گیری
زردی پوست در بزرگسالان و نوزادان به علت تخریب سلول‌های قرمز و میزان بالای بیلی‌روبین در جریان خون رخ می‌دهد. درمان زردی پوست بسته به نوع زردی و شدت آن، تشخیص و ارزیابی پزشک می‌تواند متفاوت باشد.
