خط سیاه روی ناخن، که به آنها ملانونیشی گفته می‌شود، در اثر عوامل گوناگونی به‌وجود می‌آیند. این خطوط به رنگ قهوه‌ای یا سیاه هستند و روی ناخن‌های دست و پا امکان ظاهر شدن دارند.
این موضوع مانند بیماری صدف ناخن هم از نظر زیبایی و هم از نظر سلامتی افراد را ترغیب می‌کند تا به فکر برطرف کردن آن بیفتند. در این مقاله تمام علت‌های ایجاد خط سیاه روی ناخن و روش پیشگیری و حل این مشکل را توضیح داده‌ایم.
- خطوط سیاه یا قهوه‌ای روی ناخن در اثر عوامل گوناگونی ایجاد می‌شوند. علائمی مانند بارداری، تنوع نژادی، ضربه، سندرم تونل کارپال، خوردن ناخن، تغییر شکل در پا (که باعث اصطکاک با کفش می‌شود)، آلودگی ناخن، پسوریازیس، آمیلوئیدوز، زگیل‌های ویروسی، سرطان پوست، بیماری آدیسون، سندرم کوشینگ و … از عمده‌ترین عوامل ایجاد خط سیاه روی ناخن هستند.
- عارضه خط سیاه روی ناخن که به آن ملانونیشی نیز گفته می‌شود، در اکثر موارد خوش‌خیم است و نیازی به درمان ندارد.
- در موارد نادر ممکن است عارضه خط سیاه روی ناخن بدخیم یا سرطانی باشد که در آن صورت به درمان‌های جدی‌تری نیاز خواهد داشت.
- عارضه خط سیاه روی ناخن که به آن ملانونیشی نیز گفته می‌شود، در اکثر موارد خوش‌خیم است و نیازی به درمان ندارد.
خط سیاه روی ناخن نشانه چیست؟
همان طور که از نام آن نیز مشخص است، خط سیاه روی ناخن خطی است به رنگ تیره که از پایین بستر ناخن شروع شده و تا بالا ادامه می‌یابد. از نظر ظاهری شبیه به نواری است که روی ناخن کشیده شده است. ملانونیشی ممکن است روی یک ناخن اتفاق بیفتد یا اینکه چندین ناخن را تحت تأثیر قرار دهد. اگر پوست تیره‌ای دارید، ایجاد خط سیاه روی ناخن اتفاقی دور از انتظار نیست.
خط سیاه روی ناخن شما به هر علتی که ایجاد شده باشد، برای خلاصی از آن باید به پزشک مراجعه کنید. گاهی اوقات خط سیاه عمودی روی ناخن نشانه‌ای از مشکلات جدی سلامتی است. این عارضه را ملانونیشیا استریاتا یا ملانونیشی طولی نیز می نامند. ملانونیشی ممکن است به رنگ قهوه‌ای نیز باشد؛ بنابراین خط قهوه‌ای روی ناخن نیز نشان دهنده عارضه ملانونیشی است.
انواع خط سیاه روی ناخن
خط سیاه روی ناخن دست یا پا دو نوع گسترده و کلی را در بر می‌گیرد:
• فعال شدن ملانوسیت: این نوع از ملانونیشی در اثر افزایش تولید و رسوب ملانین در ناخن (و نه افزایش سلول‌های رنگدانه) اتفاق می‌افتد. ضربه، کمبودهای مواد غذایی و داروها ممکن است موجب ایجاد این نوع از ملانونیشی شوند.
• هایپرپلازی ملانوسیتیک: این خطوط ناشی از افزایش تعداد سلول‌های رنگدانه در بستر ناخن هستند. این رشد ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشد.
علائم ملانونیشی
ملانونیشی طولی می‌تواند روی ناخن‌های دست یا پا ظاهر شود. همچنین ممکن است تنها روی یک ناخن ظاهر شود یا تعداد بیشتری از ناخن‌ها را درگیر خود کند. اگر نشانه‌های زیر را در ناخن خود دیدید، احتمالا به عارضه ملانونیشی مبتلا شده‌اید:
• نوار قهوه‌ای یا سیاه عمودی در طول ناخن
• نوار تغییر رنگ سیاه یا قهوه‌ای که در سراسر ناخن پخش شده است
• تغییر شکل ناخن
چه عواملی باعث ایجاد خط سیاه روی ناخن می‌شوند؟
ناخن‌های انگشتان دست و پا معمولا شفاف هستند و رنگدانه ندارند. ملانونیشیا زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های رنگدانه (که به آنها ملانوسیت گفته می‌شود) ملانین یا رنگدانه قهوه‌ای رنگ را در ناخن رسوب دهند. این رسوب‌ها در کنار یکدیگر جمع شده و کم‌کم زیاد می‌شوند. با رشد ناخن، رسوب‌ها باعث ظاهر شدن نوار قهوه‌ای یا سیاه رنگ روی ناخن شما می‌شوند.
رسوب ملانین توسط دو فرایند ایجاد می‌شود که دلایل متفاوتی دارند. ملانوسیت ممکن است در اثر عوامل زیر فعال شود:
• بارداری
• تنوع نژادی
• ضربه
• سندرم تونل کارپال
• خوردن ناخن
• تغییر شکل در پا (که باعث اصطکاک با کفش می‌شود)
• آلودگی ناخن
• پسوریازیس
• آمیلوئیدوز
• زگیل‌های ویروسی
• سرطان پوست
• بیماری آدیسون
• سندرم کوشینگ
• و …
همان طور که می‌بینید، عوامل زیادی هستند که باعث عارضه خط سیاه عمودی روی ناخن می‌شوند.
هایپرپلازی ملانوسیت می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
• ضایعات (معمولا خوش‌خیم)
• خال (معمولا خوش‌خیم)
• سرطان ناخن
سایر علائم ملانونیشی عبارتند از:
• برخی باکتری‌ها
• تنباکو
• رنگ مو
• نیترات نقره
• حنا
افراد آفریقایی تبار بیشترین احتمال ابتلا به ملانونیشیا را دارند. پس از آن افراد دیگر نژادها که پوست تیره‌تری دارند، بیشتر در معرض ابتلا هستند.
تشخیص ملانونیشی طولی
تشخیص عارضه ملانونیشی بعد از یک سری معاینات انجام می‌شود. پزشک فرایند شناخت عارضه را با بررسی فیزیکی ناخن‌های دست و پای شما آغاز می‌کند. پزشک بررسی می‌کند که:
• آیا ناخن‌های شما تغییر شکل داده‌اند؟
• چه تعداد ناخن دارای خط سیاه یا قهوه‌ای هستند؟
• رنگ، شکل و اندازه خطوط روی ناخن به چه صورت است؟
بررسی موارد بالا مشخص خواهد کرد که آیا شما دچار عارضه ملانونیشی شده‌اید یا خیر.
در مرحله بعد باید معاینه درماتوسکوپی با استفاده از نوع خاصی از میکروسکوپ انجام شود تا نواحی تغییر رنگ داده به طور دقیق مشاهده شوند. پزشک در درجه اول به دنبال این است که آیا ملانونیشیای شما بدخیم است یا خیر.
علائم احتمالی ملانوم ناخن عبارتند از:
• تغییر رنگ در ناخن که بیش از 3 میلی‌متر عرض دارد یا عرض آن در حال افزایش است.
• رنگدانه‌های قهوه‌ای نامنظم
• رنگ مشکی یا خاکستری با قهوه‌ای
• رنگدانه‌های دانه‌ای
• تغییر شکل ناخن
علاوه بر جستجوی علائم احتمالی ابتلا به ملانوم ناخن، پزشک یافته‌های حاصل از درموسکوپی و معاینه فیزیکی را نیز برای تشخیص نوع و علت ملانونیشی درنظر می‌گیرد.
پس از این دو مرحله، پزشک ممکن است بیوپسی ناخن شما را نیز انجام دهد. در بیوپسی بخش کوچکی از ناخن شما برای معاینه برداشته می‌شود. این مرحله در اکثر موارد ابتلا به ملانونیشیا انجام می‌گیرد، مگر اینکه پزشک تشخیص دهد که احتمال ابتلا به سرطان وجود دارد. بیوپسی مرحله مهمی در تشخیص ملانونیشیا است؛ زیرا با قطعیت به پزشک اعلام می‌کند که ملانونیشی بدخیم است یا خوش‌خیم.
درمان خط سیاه روی ناخن چگونه انجام می‌شود؟
درمان عارضه ملانونیشیا با توجه به عامل ایجاد کننده آن متفاوت است. اگر علت ایجاد ملانونیشیا یک عارضه خوش‌خیم و غیر سرطانی باشد، اغلب نیازی به درمان نیست. در هر یک از علت‌های زیر درمان خط سیاه روی ناخن متفاوت است.
• اگر خط سیاه روی ناخن دست یا پای شما به علت مصرف برخی از انواع دارو ایجاد شده باشد، پزشک معمولا داروی شما را تغییر می‌دهد یا از شما می‌خواهد برای مدتی مصرف آن را متوقف کنید. اگر نتوانید مصرف دارو را متوقف کنید، ملانونیشیا به عنوان عارضه جانبی دارو در نظر گرفته می‌شود که باید به آن عادت کنید.
• اگر عفونت باعث ابتلا به عارضه ملانونیشیا شده باشد، پزشک برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز خواهد کرد.
• اگر ملانونیشیا بدخیم یا سرطانی است، تومور یا قسمت سرطانی باید به طور کامل برداشته شود. در این صورت ممکن است بخشی از ناخن خود را از دست بدهید.
عوارض خط سیاه روی ناخن
عوارض احتمالی ملانونیشی طولی شامل موارد زیر است:
• سرطان ناخن
• خونریزی زیر ناخن
• شکافتن ناخن
• بدشکلی ناخن
بیوپسی ناخن نیز ممکن است باعث بدشکلی ناخن شود؛ زیرا بخشی از آن را بر می‌دارد.
آیا ممکن است کووید باعث ایجاد خط سیاه عمودی روی ناخن شود؟
بله. اگر علت ایجاد خط مشکی روی ناخن‌های شما ویروس کوید باشد، باید روی همه ناخن‌های شما خطوط سیاه مشاهده شود. در برخی مطالعات مشخص شده که این ویروس می‌تواند باعث ایجاد برخی خطوط روی ناخن‌ها شود.
درمان خط سیاه روی ناخن چه مدت طول می‌کشد؟
در برخی موارد ممکن است ملانونیشیا پس از بررسی علت برطرف شود. اگر علت مصرف داروها باشد، معمولا بعد از 6 تا 8 هفته از توقف درمان این مشکل حل خواهد شد. در مواردی که علت ایجاد ملانونیشیا بدخیم باشد، پزشک ممکن است عمل جراحی را پیشنهاد کند.
جمع‌بندی
در این مقاله در مورد علت‌های ایجاد خط سیاه عمودی روی ناخن یا همان ملانونیشیا صحبت کردیم. اکثر موارد ابتلا به ملانونیشیا خوش‌خیم هستند و نیازی به درمان ندارند. با این وجود این عارضه در اغلب موارد خودبه‌خود از بین نمی‌رود.
ملانونیشیای بدخیم متاسفانه چشم‌انداز خوبی ندارد؛ زیرا در این شرایط نیاز به برداشتن تومور وجود دارد که ممکن است بخشی از ناخن یا قسمت‌هایی از دست و پا نیز لازم باشد با آن برداشته شود.
انجام بیوپسی در مراحل اولیه بروز علائم عارضه در تشخیص خوش‌خیم یا بدخیم بودن بسیار کمک‌کننده است.
سوالات متداول
آیا خط سیاه روی ناخن خطرناک است؟
در موارد جدی مشاهده خط سیاه روی ناخن ممکن است نشانه‌ای از ابتلا به ملانوم یا سرطان پوست باشد این عارضه در اکثر موارد خوش‌خیم است و جای نگرانی وجود ندارد. با این حال برای اطمینان از خوش‌خیم بودن، حتما در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
آیا خط سیاه عمودی روی ناخن خودبه‌خود از بین می‌رود؟
اگر خط سیاه روی ناخن ناشی از ضربه یا آسیب دیدن باشد، معمولا بعد از چند روز تا چند ماه خودبه‌خود بهبود می‌یابد. اگر خط سیاه ناشی از علت جدی‌تری مانند ملانونیشی باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
آیا ممکن است استرس باعث ایجاد خطوط سیاه یا قهوه‌ای روی ناخن شود؟
همان طور که موهای شما بعد از تجربه یک دوره طولانی استرس ممکن است ریزش کنند، ناخن‌ها نیز تحت تأثیر استرس قرار می‌گیرند. در اغلب موارد استرس باعث ایجاد خطوطی از پهلو به پهلو در ناخن شما می‌شود.
خطوط سیاه یا قهوه‌ای روی ناخن به چه علت ایجاد می‌شوند؟
عوامل زیادی ممکن است باعث ایجاد خطوط سیاه یا قهوه‌ای روی ناخن شوند. از آن جمله می‌توان به بارداری، تنوع نژادی، ضربه، سندرم تونل کارپال، خوردن ناخن، تغییر شکل در پا (که باعث اصطکاک با کفش می‌شود)، آلودگی ناخن، پسوریازیس، آمیلوئیدوز، زگیل‌های ویروسی، سرطان پوست، بیماری آدیسون، سندرم کوشینگ و ... اشاره کرد.
آیا خط قهوه‌ای روی ناخن نیز نشانه ملانونیشی طولی است؟
بله. خط قهوه‌ای روی ناخن نیز مانند خط سیاه نشانه‌ای از ابتلا به ملانونیشی است.
